به گزارش خبرگزاری ایمنا، اینترنت اشیا (Internet of Things) یا IoT، به عنوان یکی از تحول‌آفرین‌ترین فناوری‌های عصر حاضر، مفهومی است که در آن اشیا فیزیکی، از طریق حسگرها، نرم‌افزارها و فناوری‌های ارتباطی، به اینترنت متصل می‌شوند و توانایی جمع‌آوری، تبادل و پردازش داده‌ها را پیدا می‌کنند، این فناوری با ایجاد شبکه‌ای گسترده از دستگاه‌های هوشمند، امکان تعامل بین دنیای فیزیکی و دیجیتال را فراهم می‌کند و تحولی عمیق در صنایع، مدیریت شهری، سلامت، کشاورزی و زندگی روزمره ایجاد کرده است.

از نظر علمی، اینترنت اشیا بر پایه سه لایه اصلی عمل می‌کند: لایه سخت‌افزاری (شامل حسگرها و تجهیزات فیزیکی)، لایه شبکه (برای انتقال داده‌ها) و لایه نرم‌افزاری (برای پردازش و تحلیل داده‌ها)، این ساختار به دستگاه‌ها اجازه می‌دهد تا به‌طور خودکار و بدون نیاز به دخالت انسان، با یکدیگر ارتباط برقرار کنند و تصمیم‌گیری‌های هوشمندانه انجام دهند.

با گسترش فناوری‌هایی همچون 5G، هوش مصنوعی و رایانش ابری، اینترنت اشیا به سطحی از پیچیدگی و کارایی رسیده است که می‌تواند حجم عظیمی از داده‌ها را در زمان واقعی پردازش کند و راه‌حل‌هایی برای چالش‌های جهانی همچون مدیریت انرژی، کاهش آلودگی محیط زیست، بهبود ایمنی و افزایش بهره‌وری ارائه دهد، این فناوری نه‌تنها در صنعت، بلکه در زندگی شخصی افراد نیز نقش پررنگی ایفا می‌کند و آینده‌ای هوشمند و متصل را رقم می‌زند.

اینترنت اشیا به عنوان یکی از ارکان اصلی انقلاب صنعتی چهارم، با ایجاد شبکه‌های هوشمند و خودکار، فرصت‌های بی‌شماری برای نوآوری و بهبود کیفیت زندگی فراهم کرده است، در این مقاله به بررسی کاربردها، چالش‌ها و آینده این فناوری پرداخته می‌شود.

‌آینده‌ای متصل با اینترنت اشیا و هوش مصنوعی

شهره آجودانیان، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد نجف آباد به خبرنگار ایمنا گفت: یکی از دوستان به شوخی می‌گن مگه هوش طبیعی چه مشکلی داره که امروز همه دارن در مورد هوش مصنوعی صحبت می‌کنند، خب جوابی که می‌تونیم به ایشون بدیم حجم داده‌هایی است که داره تولید میشه و تنوع داده‌ها که در واقع در بحث تفکر یا تصمیم‌گیری به موقع، هوش طبیعی دیگر پاسخگو نیست و ما ناگزیر هستیم که به سمت هوش مصنوعی برویم.

وی افزود: ما می‌خواهیم با کمک هوش مصنوعی به جامعه سبز برسیم، ما می‌خوایم جامعه‌ای سالم داشته باشیم و می‌خواهیم با کمک هوش مصنوعی به یک جامعه ایمن برسیم؛ همان‌طور که استحضار دارید، یکی از شهرهایی که یک نقشه راه اساسی تدوین کرده و در این زمینه حرف اول رو می‌زنه، سئول هست، در این شهر هر پدیده‌ای که وجود دارد را ثبت می‌رساتتد تا رفتارها یا بی‌هنجاری‌های موجود قابل پیش‌بینی کنند تا بتوانند از این پیش‌بینی‌ها در اقدامات پیش‌رو، تصمیمات موثرتری بگیرند.

عضو هیئت علمی دانشگاه گفت: ما هم در استان خودما و در شهر و منطقه خودما دوست داریم آروم‌آروم به سمت متصل یا یک جامعه که همه چیز در آن به هم متصله است حرکت کنیم، هر جایی که در صنعت و بحث مدیریت از هوش مصنوعی صحبت می‌کنیم، نمی‌تونیم از اینترنت اشیا یا IoT غافل باشیم. به هر حال این داده‌ها باید توسط سنسورها و تجهیزاتی دریافت، جمع‌آوری و تولید بشوند تا بعد بتونیم آن‌ها را به الگوریتم‌های هوش مصنوعی بسپاریم.

آجودانیان اظهار کرد: استفاده از الگوریتم‌های هوش مصنوعی، یادگیری ماشین و یادگیری عمیق موجب میشه تا بتوانیم به بحث تصمیم‌گیری برسیم، تصور کنید در یک کارخانه تولید مواد شیمیایی هستیم و لوله‌های گاز رو پیش از اینکه انفجاری اتفاق بیافتد یا فاجعه‌ای به بار آید، بتوانیم پیش‌بینی کنیم و متوجه این فاجعه بشویم، تصور کنید در بیمارستان بتونیم از حجم زیاد داده‌های پزشکی استفاده کنیم و بیماری رو قبل از بروز شناسایی کنیم؛ این‌ها داستان‌های علمی تخیلی نیستند، بلکه واقعیت‌هایی هستند که با هوش مصنوعی به آن رسیده است.

وی ادامه داد: یکی از چالش‌هایی که صنایع و مدیریت شهری با آن روبرو هستند، بحث HSE یا سلامت، ایمنی و محیط زیست است. حوادث علاوه بر اینکه می‌توانند جان کارگران رو به خطر بیندازند، می‌توانند هزینه‌های مالی و زمانی زیادی را هم به شرکت‌ها تحمیل کنند. اگر بتوانیم دستگاه‌ها و سنسورهایی داشته باشیم و اتفاقات بدی که ممکنه است رخ بدهد را پیش‌بینی کنیم و آلارم صادر کنیم، خیلی از مشکلات کمتر می‌شود و هزینه‌ها کاهش پیدا می‌کنند و بهره‌وری بیشتری خواهیم داشت.

عضو هیئت علمی دانشگاه گفت: یک کارگر ممکن است در شرایط محیطی قرار گیرد که خود متوجه آن نباشد و دچار سقوط از ارتفاع شود، با استفاده از دستگاه‌هایی که در محیط نصب شده‌اند، این خطر به سرعت به وی اعلام می‌شود، در زمینه آلودگی‌های زیست‌محیطی و تغییرات اقلیمی، فرض کنید در سطح شهر تعداد زیادی سنسور وجود داشته باشد که قادر به بررسی شرایط آب، هوا، خاک و میزان آلودگی‌ها هستند، این سنسورها می‌توانند در مورد پیش‌بینی آلودگی در آینده به ما هشدار دهند تا بتوانیم اقدامات اصلاحی لازم را انجام دهیم.

آجودانیان اظهار داشت: در مورد کارخانه‌ها، اگر بتوانیم با الگوریتم‌های هوش مصنوعی و سیستم‌های هوشمند، فرایندهای تولیدی رو بهینه کنیم، آلودگی هوا در منطقه‌ما بسیار کاهش پیدا می‌کند، به عنوان نمونه در موزه مدیریت پسماند شهری، سطل‌های زباله‌ای که در سطح شهر هستند، سنسورهایی دارن که میزان پر بودن سطل زباله رو به یک سرور مرکزی گزارش می‌هند و تصمیم‌گیری‌ها با استفاده از الگوریتم‌های هوش مصنوعی صورت می‌گیرد.

وی توضیح داد: با این سیستم، می‌تونیم یک بهینه‌سازی مسیر حرکت برای ماشین‌های جمع‌آوری زباله در شب داشته باشیم، این می‌تونه چقدر مفید باشد! به جای اینکه ماشین‌ها در هر سطل زباله بایستن، فقط کافیه به سطل‌هایی که آلارم دارن، سر بزنند، این کار وجب میشه زمان و انرژی کمتری مصرف بشه و بهره‌وری بالاتر برود.

عضو هیئت علمی دانشگاه گفت: پیشگیری از حوادث و بحران‌ها، این‌ها مسائلی هستند که بسیار برای سازمان‌ها هزینه‌بر هستند، هزینه‌های آموزش به کارگران، خرید تجهیزات ایمنی و خیلی هزینه‌های دیگه وجود دارد، اگر برنامه‌ریزی و مدیریت بحران رو به هوش مصنوعی بسپاریم، می‌تونیم اقدامات مؤثری انجام بدهی، نباید غافل بشیم که در کشورهای پیشرفته، استفاده از هوش مصنوعی موجب کاهش هزینه‌ها، افزایش بهره‌وری و بهبود ایمنی در صنعت و مدیریت شهری شده.

آجودانیان بیان کرد: طبق آمار، در کشورهای پیشرفته با کمک هوش مصنوعی، ۳۰ درصد کاهش در حوادث کاری، ۲۵ درصد افزایش در بهره‌وری و کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی مشاهده شده است، این‌ها نشان می‌ده که هوش مصنوعی چقدر می‌تواند در پیش‌بینی و پیشگیری از خطرات و بحران‌ها مؤثر باشه.

وی تاکید کرد: در حوزه سلامت، هوش مصنوعی می‌تونه در تشخیص زودهنگام بیماری‌ها، مدیریت سلامت کارکنان و کاهش خطاهای انسانی نقش مهمی ایفا کند، در محیط‌های کاری، با جمع‌آوری اطلاعات روزانه از کارکنان، می‌تونیم استرس آن‌ها را بسنجیم و محیطی بدون تنش ایجاد کنیم، در پزشکی، هوش مصنوعی می‌تونه خطاهای تشخیص و درمان رو کاهش بده.

عضو هیئت علمی دانشگاه گفت: در صنعت، شناسایی رفتارهای خطرناک و پیش‌بینی خطرات را می‌توانیم به هوش مصنوعی بسپاریم، به عنوان نمونه، کارگری که می‌خواهد وارد محیط پرخطر شود، قبل از ورود با استفاده از الگوریتم‌های تشخیص چهره، بررسی شده که آیا کلاه ایمنی و جلیقه ایمنی دارد یا خیر، یا در محیط‌های کاری، سنسورهای دمایی می‌توانند خطرات رو پیش‌بینی کنند و از حوادث جلوگیری کنند.

آجودانیان تاکید کرد:
در بحث مدیریت پسماند و محیط زیست، هوش مصنوعی می‌تواند در پیش‌بینی آلودگی هوا و بهینه‌سازی مصرف انرژی نقش مهمی ایفا کند، در مرکز تحقیقات کلان داده در شهر ایران، ما آمادگی داریم که مسائل مرتبط با هوش مصنوعی و اینترنت اشیا رو پیاده‌سازی کنیم به عنوان نمونه یک پروژه‌ای که قراردادآن بسته شده با یکی از اپراتورهای تلفن همراه در تهران، در زمینه توسعه و استقرار یک پلتفرم بومی اینترنت اشیا است، در این پروژه، قرار است که خدمات شهری و قابلیت‌های هوش مصنوعی از طریق این پلتفرم در اختیار جامعه قرار بگیرد.

وی تصریح کرد:
این پروژه قابل کاستوم‌ایزه و می‌تونه در بحث مدیریت انرژی، مدیریت پسماند، مراقبت از سالمندان و ردیابی ماشین‌ها در صنعت استفاده بشه. به عنوان نمونه در مراقبت از سالمندان، سنسورها می‌تونن اطلاعات رو از طریق تلفن همراه سالمند جمع‌آوری کنند و در صنعت، می‌توانیم ماشین‌ها و بار آنها را ردیابی کنیم، یکی دیگر از پروژه‌هایی که اجرا شده، ارائه یک مدل برپایه اپراتوری شهر هوشمند با رویکرد جامع است، در شهر هوشمند، المان‌های متفاوتی همچون ساختمان‌های هوشمند، پارک‌های هوشمند و گردشگری هوشمند وجود دارد که همه نیاز به مدیریت شدن دارند.
عضو هیئت علمی دانشگاه گفت: در شهر هوشمند، ما نیاز به قوانین و مقرراتی داریم که همه‌چیز رو تحت کنترل بگیرد، از ساختمان‌ها گرفته تا پارک‌ها و بیمارستان‌ها، همه باید به‌طور هوشمند مدیریت بشوند، این کار نیاز به همکاری بین فراهم‌کنندگان خدمات، اپراتورها و دولت دارد، هوش مصنوعی و اینترنت اشیا می‌توانند نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی، افزایش ایمنی و کاهش هزینه‌ها در صنعت و مدیریت شهری داشته باشند، ما در مرکز تحقیقات کلان داده آماده‌ایم که این فناوری‌ها را در پروژه‌های مختلف پیاده‌سازی کنیم و به جامعه کمک کنیم.

به گزارش ایمنا، اینترنت اشیا (IoT) به عنوان یکی از فناوری‌های تحول‌آفرین عصر حاضر، با اتصال اشیا فیزیکی به اینترنت و ایجاد شبکه‌های هوشمند، توانسته است مرزهای بین دنیای دیجیتال و فیزیکی را کمرنگ کند. این فناوری با بهره‌گیری از حسگرها، نرم‌افزارها و فناوری‌های ارتباطی پیشرفته، امکان جمع‌آوری، تبادل و پردازش داده‌ها را به‌صورت خودکار فراهم کرده و راه‌حل‌های نوآورانه‌ای برای چالش‌های جهانی ارائه می‌دهد.

از مدیریت انرژی و کاهش آلودگی محیط زیست تا بهبود ایمنی و افزایش بهره‌وری در صنایع، اینترنت اشیا نقش پررنگی در بهبود کیفیت زندگی و تحول بخش‌های مختلف ایفا می‌کند، با ظهور فناوری‌هایی مانند 5G، هوش مصنوعی و رایانش ابری، اینترنت اشیا به سطحی از پیچیدگی و کارایی رسیده است که می‌تواند حجم عظیمی از داده‌ها را در زمان واقعی پردازش کند و تصمیم‌گیری‌های هوشمندانه‌تری را ممکن سازد.

با این حال، چالش‌هایی همچون امنیت داده‌ها، حریم خصوصی و استانداردسازی همچنان نیازمند توجه و راه‌حل‌های کارآمد هستند؛ در آینده اینترنت اشیا به عنوان یکی از ارکان اصلی انقلاب صنعتی چهارم، فرصت‌های بی‌شماری برای نوآوری و بهبود کیفیت زندگی فراهم خواهد کرد و دنیایی هوشمندتر و متصل‌تر را برای ما به ارمغان خواهد آورد.