گروه استان‌های خبرگزاری آنا ـ حسین بوذری؛ مصوبه ایجاد مركز تحقيقات گردشگری دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف‌آباد آبان سال ۱۳۹۵ اخذ شد. از آنجایی که برخی استادان در حوزه گردشگری تخصص خوبی داشتند و از سوی دیگر با وجود دانشجویان رشته جهانگردی ایده تشکیل مرکز تحقيقات گردشگری در ذهن مسئولان دانشگاه آزاد اسلامی نجف‌آباد کلید خورد.

اصفهان قطب گردشگری کشور به حساب می‌آید و این بهترین مناسبت برای راه‌اندازی مرکز تحقیقات گردشگری در دانشگاه آزاد اسلامی واحد مستقل نجف‌آباد بود.

کسب درآمدهای غیرشهریه‌ای از دیگر دلایل راه‌اندازی مركز تحقيقات گردشگری در واحد نجف‌آباد بود که مسیر را برای درآمدزایی دانشگاه آزاد اسلامی مهیا کرد.

خبرنگار خبرگزاری آنا در این زمینه گفتگویی را با حمید صابری رئیس مركز تحقيقات گردشگری دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف‌آباد ترتیب داده است که مشروح این گفتگو در پی می‌آید:

آنا: ابتدا تاریخچه‌ای از مرکز تحقیقات گردشگری دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف‌آباد بگویید.

صابری: از سال ۱۳۹۵ پیگیری‌های لازم را برای اخذ مصوبه مرکز تحقیقات گردشگری انجام دادیم و در نهایت آبان این سال مصوبه ایجاد مرکز تحقیقات گردشگری را از سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی اخذ کردیم.

سه دلیل شکل‌گیری مرکز تحقیقات گردشگری دانشگاه آزاد اسلامی نجف‌آباد

سه دلیل عمده برای شکل‌گیری مرکز تحقیقات گردشگری دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف‌آباد وجود داشت. نخست؛ برخی استادان ما در حوزه گردشگری توانمندی‌های تخصصی دارند و با توجه به وجود رشته مدیریت جهانگردی در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد نیاز بود مرکز تحقیقات گردشگری داشته باشیم.

دوم؛ اصفهان یکی از قطب‌های گردشگری ایران است؛ بنابراین به این فکر افتادیم تا به‌دلیل کمبود نهادهای پژوهشی دانشگاهی در مراکز گردشگری اصفهان و استان‌های جنوب کشور، این مرکز را در واحد نجف‌آباد راه‌اندازی کنیم.

دلیل سوم راه‌اندازی مرکز تحقیقات گردشگری دانشگاه آزاد اسلامی نجف‌آباد اینکه؛ آینده‌پژوهی و درآمدزایی حوزه گردشگری از یک سو و تأکید بر درآمدهای غیرشهریه‌ای از سوی دیگر، موجب شد برای ایجاد این مرکز تمرکز کنیم.

آنا: مرکز تحقیقات گردشگری دانشگاه آزاد اسلامی نجف‌آباد چه مأموریت‌هایی دارد؟

صابری: مأموریت‌‌های این مرکز به چند بخش تقسیم شده است؛ نخست بررسی و تعریف اولویت‌های تحقیقاتی و آموزشی براساس مزیت‌های نسبی گردشگری در استان اصفهان و کشور و دوم بهره‌گیری از توانمندی‌ها، امکانات دانشگاه و مراکز پژوهشی در منطقه برای برطرف کردن نیازهای تخصصی صنعت گردشگری؛ چراکه بسیاری از افراد در صنعت گردشگری فعال هستند؛ اما ایراداتی وجود دارد که باید برطرف شود.

سوم اینکه دانشگاه محل توسعه علم است و قصد داشتیم دانشگاه آزاد اسلامی واحد مستقل نجف‌آباد در حوزه گردشگری وارد عمل شود؛ بنابراین در حالت کلی مأموریت‌های مرکز در حوزه طرح‌های تحقیقاتی، خدمات‌رسانی توانمندی دانشگاه به حوزه صنعت و تربیت پژوهشگران تخصصی در حوزه گردشگری است.

مرکز تحقیقات گردشگری چه دستاوردهایی داشته است؟

مأموریت دانشگاه و مرکز در این راستا به‌خوبی پیش می‌رفت تا اینکه اواخر سال ۱۳۹۸ دو مؤلفه تأثیرگذار دسترسی به این چشم‌انداز را کُند کرد. نخست شیوع جهانی ویروس کرونا که صنعت گردشگری را فلج کرد و دوم بالارفتن نرخ ارز؛ اما با این وجود ناامید نشدیم و برای پساکرونا برنامه‌ریزی می‌کنیم.

آنا: تاکنون در مرکز تحقیقات گردشگری دانشگاه آزاد اسلامی نجف‌آباد به چه دستاوردهایی دست یافته‌اید؟

صابری: این مرکز پنج طرح برون‌دانشگاهی و دو طرح دیگر را با مرکز تحقیقات فرماندهی نیروی انتظامی استان اصفهان در دست انجام دارد. با سایر ارگان‌ها نیز تفاهم‌نامه‌های خوبی در حوزه گردشگری منعقد کرده‌ایم تا فعالیت‌های پژوهشی خاص و بنیادی در حوزه گردشگری با این ارگان‌ها و سازمان‌ها داشته باشیم.

چهار کارگاه تخصصی گردشگری سلامت نیز در زمینه بازاریابی الکترونیکی گردشگری برگزار کرده‌ایم که مورد استقبال واقع شده است. برگزاری همایش منطقه‌ای با عنوان «گردشگری سلامت، چالش‌ها، فرصت‌ها و راهکارها»، چاپ ۲۰ مقاله علمی-پژوهشی وزارتین و چهار مقاله ISI از دیگر اقدامات مرکز در زمینه گردشگری بوده است.

آنا: درباره طرح‌های برون‌دانشگاهی بیشتر توضیح دهید.

صابری: همانطور که گفتم پنج طرح برون‌دانشگاهی خاتمه یافته و قرارداد مطالعاتی‌ آن انجام شده و مطالعات لازم در مرکز تحقیقات گردشگری انجام می‌شود تا به تصویب نهایی برسد.

آنا: در چه حوزه‌ای؟

صابری: با دو نهاد قراردادهای پژوهشی منعقد کرده‌ایم.

آنا: عنوان این طرح‌ها چیست؟

صابری: نخست، اولویت‌بندی و مکان‌یابی اسکان اضطراری در مناطق سه، ۶، ۱۲، ۱۴ و ۱۵ شهر اصفهان و دوم تحلیل فضاهای گردشگری شهری اصفهان با تأکید بر امنیت است.

آنا: این طرح‌ها به نتیجه لازم رسیده است؟

صابری: بله، طرح‌های برون‌دانشگاهی مصوب شده و در حال ساماندهی این طرح‌ها هستیم. نکته دیگر امنیت تفرجگاه‌ها در توسعه گردشگری داخلی بود که در دفتر تحقیقات کاربردی فرماندهی انتظامی استان اصفهان مصوب شد؛ چراکه پلیس گردشگری نیاز بسیاری به مطالعات مرکز تحقیقات گردشگری دارد تا مکان‌هایی که به‌ لحاظ گردشگری ناامن هستند را چگونه امن کند.

تأثیر منفی نرخ ارز بر حوزه گردشگری

شهرداری اصفهان نیز همکاری‌های لازم را با دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف‌آباد در راستای مکان‌یابی و اولویت‌بندی مراکز امداد و نجات انجام داده است تا تعداد گردشگران به‌صورت میانگین و مطالعه‌شده مشخص شود.

آنا: پس با این حساب شما تعامل مناسبی با مراکز و نهادهای مختلف دارید.

صابری: درست است. با پیگیری رئیس دانشگاه آزاد اسلامی نجف‌آباد، معاون پژوهش و فناوری دانشگاه و رایزنی‌های صورت گرفته با ۱۰ مرکز تفاهم‌نامه امضا کرده‌ایم.

آنا: پیشنهاد امضای تفاهم‌نامه با نهادهای مختلف را شما به رئیس دانشگاه ارائه می‌کنید؟

صابری: آماده‌سازی پیش‌نویس تفاهم‌نامه‌ها با مرکز است و پس از بررسی واحد حقوقی، رئیس دانشگاه آن را امضا می‌کند. تاکنون ۱۰ تفاهم‌نامه در مرکز تحقيقات گردشگری دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف‌آباد امضا کرده‌ایم؛ ازجمله با میراث فرهنگی، شهرداری اصفهان، دفتر پژوهش‌های کاربردی نیروی انتظامی، شهرداری نجف‌آباد، شهرک سلامت و ... .

لازم به یادآوری است که با نهادها و مراکز فرهنگی سایر استان‌ها نیز برای عقد قرارداد در حال مکاتبه هستیم؛ ازجمله شهرداری کرمان (این استان از قطب‌های گردشگری کشور است)، سازمان‌های میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان خوزستان و چهارمحال‌وبختیاری، منطقه گردشگری شیدا در چهارمحال بختیاری و شرکت‌های وابسته به شهرک سلامت اصفهان در حوزه گردشگری سلامت که امیدوارم تا پایان مهر این قراردادها نهایی شود.

آنا: جایگاه پایان‌نامه‌های دانشجویی و طرح‌های پژوهشی اعضای هیئت علمی در مرکز تحقیقات گردشگری دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف‌آباد را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

صابری: از سه رساله دکتری توسط استادان مرکز تحقیقات گردشگری مرتبط با حوزه گردشگری دفاع شده و سه پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد در حوزه گردشگری و طبیعت‌گردی به پایان رسیده است.

سه رساله دکتری در حوزه گردشگری شهری و رقابت‌پذیری گردشگری نیز در حال انجام است؛ بنابراین سه رساله دکتری و سه پایان‌نامه کارشناسی‌ ارشد تمام‌‌شده داریم.

اکنون دانشجویان در حال کار روی سه رساله دکتری در حوزه گردشگری و آینده‌پژوهی هستند و چهار، پنج رساله در مقطع کارشناسی‌ارشد مصوب شده و دانشجویان تحقیق خود را آغاز کرده‌اند.

آنا: چشم‌اندازی که برای مرکز تحقیقات گردشگری دانشگاه آزاد اسلامی نجف‌آباد تعریف کرده‌اید، چیست؟

صابری: روند فعالیت‌های مرکز تحقیقات گردشگری رو به رشد بوده است. گردشگری یک کالای لوکس است و مردم زمانی از گردشگری استفاده می‌کنند که درآمد و قدرت خرید بیشتری داشته باشند.

از یک سو نرخ ارز بر حوزه گردشگری تأثیر منفی گذاشته و از سوی دیگر بحران جهانی کرونا موجب شده تا عملاً ۷۰ درصد حوزه گردشگری تعطیل شود؛ بنابراین مراکزی که ما از آنها طرح پژوهشی و گردشگری می‌گرفتیم، درگیر نیازهای روزمره خود هستند.

حوزه گردشگری دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف‌آباد پس از کرونا روی دو بخش گردشگری سلامت و گردشگری ارزان‌قیمت تمرکز خواهد کرد.

با توجه به اینکه ایران جزء ۱۰ کشور جذاب در حوزه گردشگری و سه کشور نخست در توسعه نرخ گردشگری تا سال ۹۸ بوده است، امیدواریم در آینده بتوانیم طرح‌های پژوهشی، مطالعاتی و بنیادی انجام دهیم، به‌ویژه در حوزه گردشگری سلامت با کشورهای عرب‌زبان در اصفهان یک شهرک سلامت داریم و کشورهای عرب‌زبان متقاضی حضور در اصفهان برای درمان هستند.

آنا: با توجه به شیوع ویروس کرونا آیا فعالیت‌های کرونایی داشته‌‌اید؟

صابری: در دوران کرونا مشاوره‌های لازم را به نهادها و ارگان‌های مرتبط ارائه کردیم تا سازمان‌های متولی گردشگری پروتکل‌های بهداشتی را به‌خصوص در هتل‌ها رعایت کنند.

در ایام کرونا هیئت وزیران سند راهبردی توسعه گردشگری را ۱۶ شهریور مصوب و ابلاغ کرد که می‌تواند راهکاری برای آینده گردشگری باشد.

آنا: و سخن آخر...

صابری: جزئیات سند راهبردی توسعه گردشگری این است که به‌عنوان مثال وظیفه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در حوزه توسعه گردشگری، برگزاری رویدادهای آموزشی، هم‌اندیشی و سمینارها مشخص شده است. اجرای دوره‌های آموزشی مرتبط با گردشگری در مقاطع مختلف دانشگاهی و برقراری تعامل با مراکز آموزشی و دانشگاهی سایر کشورها از دیگر اقدامات مرکز تحقیقات گردشگری هم در همین راستاست.

تعامل با مراکز آموزشی و دانشگاهی سایر کشورها فرصت بی‌نظیر برای دانشگاه آزاد اسلامی فراهم می‌کند تا بتواند در شعبه‌های خود از طریق حوزه گردشگری زمینه توسعه مراکز گردشگری را به‌ویژه در گردشگری سلامت فراهم کند.