خبرگزاری علم و فناوری آنا؛ پردیس پارک علم و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی واحد جامع مستقل نجف‌آباد، نخستین پردیس دانشگاه آزاد در این مقیاس و کیفیت است که از دو سال پیش فعالیتش را آغاز کرده است. این پردیس در واقع شعبه‌ای از پارک علم و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی است که در استان اصفهان دایر شده است. این پردیس با توجه به نهادینه شدن ادبیات کارآفرینی در کشور تاسیس شد و برحسب نیاز شکل گرفت.

به طور کلی، دانشگاه آزاد اسلامی نجف‌آباد ۱۲ مرکز تحقیقاتی دارد که ایده‌های فناور وارد آنها می‌شوند، شکل می‌گیرند و به هسته فناور تبدیل می‌شوند و روی طرح کسب‌وکار، بازار و امکان‌پذیری طرح‌شان کار می‌کنند تا در نهایت به یک شرکت تبدیل شوند. در این مرحله وارد مرکز رشد می‌شوند تا در آنجا روی بازار هدف و توسعه محصولات‌شان کار کنند.

با قوت گرفتن شرکت‌ها در مرکز رشد، نیاز‌های آنها متفاوت شد. تا قبل از آن، نیازشان آموزش کسب‌وکار و فیلمسازی بود، اما بعدا تغییر پیدا کرد و به شکل نیاز به سرمایه‌گذاری، تامین مالی، برندینگ و بازاریابی، فضای کارگاهی و صادرات درآمد. این نیاز‌ها پارک علم و فناوری دانشگاه آزاد را به سمت ایجاد پردیس پارک علم و فناوری سوق داد.

معماری و طراحی این پردیس مطابق با نیاز شرکت‌ها انجام شده است. در این پردیس ساختمان سه طبقه‌ای وجود دارد که شرکت‌ها در آن قرار گرفته‌اند. مساحت این ساختمان ۵ هزار مترمربع و فضای سایت پردیس حدود ۱۸ هزار مترمربع است.

طبقه همکف این ساختمان مربوط به فعالیت‌های خدمات‌رسانی به شرکت‌هاست و درون آن شرکت‌هایی تحت عنوان شرکت‌های حامی وجود دارند که به شکل آتلیه صنعتی، دفتر بازاریابی و فروش و دفتر مشاوره تأمین مالی به شرکت‌های پردیس کمک می‌کنند.

با توجه به زیست زندگی افرادی که در این شرکت‌ها کار می‌کنند، فضا‌های جالبی در قالب کافه‌تریا، اتاق بازی، سالن غذاخوری و فضای کارگاهی اشتراکی در طبقه همکف ساخته شده است.

تمام فضای ساختمان از نظر استفاده از المان‌ها و حتی رنگ‌آمیزی آن بسیار حساب‌شده انجام شده است و نماد اصلی آن برگرفته از نماد دانشگاه آزاد است که در وررودی ساختمان نصب شده است. به طور کلی، فضای پردیس به شکلی است که نظر افراد فناور را جذب کند؛ البته فضا به گونه‌ای طراحی شده که از نظر روانشناسی مرتب و تجهیز شود که حال و هوای خوب را به افراد فعال در این پردیس القا کند.

پارک و ۱۲ مرکز تحقیقاتی در این فضا قرار دارند و سعی شده ورودی ساختمان پردیس از سمت خروجی مرکز رشد باشد که این امر دلالت بر اکوسیستم یا زیست‌بوم دانشگاه آزاد است. به این شکل که زمانی که سطح بلوغ فناوری (TRL) شرکت‌ها به هفت می‌رسد به داخل پردیس راه پیدا می‌کنند تا مرحله جدیدی از رشد و توسعه خود را شروع کنند.

در واقع، حضور و کنار هم قرارگرفتن مراکز رشد، دانشگاه و بیش از ۴۰ ابزار و تجهیزات کارگاهی و آزمایشگاهی، باشگاه پژوهشگران جوان -به عنوان بازوی اجرایی مهم- انجمن‌های زیرمجموعه که به تامین نیروی انسانی کمک می‌کنند، زیست‌بوم فناوری و فضای کارآفرینی دانشگاه را شکل می‌دهد و پردیس مرحله آخر این زیست‌بوم است که شرکت‌ها را به فاز میوه‌چینی و ارائه محصول سوق می‌دهد.

با توجه به اینکه پردیس پارک علم و فناوری واحد نجف‌آباد تازه تاسیس است، اکنون حدود ۱۸ شرکت در این مجموعه مشغول به فعالیت هستند؛ اما به غیر از این شرکت‌ها، حدود پنج شرکت بزرگ دیگر به عنوان شرکت‌های حامی در این مجموعه جا گرفته‌اند و از شرکت‌های پردیس پشتیبانی می‌کنند. از میان شرکت‌های حامی این پردیس می‌توان به شرکت‌های «پشتیبانی فناوری و نوآوری فولاد مبارکه»، «همگام خودرو»، «نفت سپاهان» و «مشعل پویا» اشاره کرد.

به غیر از این، برنامه‌هایی نیز در این پردیس توسط مدیر مرکز رشد و رئیس پردیس برگزار می‌شود که به دانشجویان کمک می‌کند با زیست‌بوم فناوری دانشگاه آشنا شوند.

علاوه بر اینها، بازدید‌های دوره‌ای در این پردیس شکل می‌گیرد که از سوی دانشکده‌ها هدایت می‌شود تا دانشجویان به صورت حضوری از پارک علم و فناوری بازدید کنند و از نزدیک با مراحل و مسیر رشد آشنا شوند.

اتاقی در پردیس پارک علم و فناوری واحد نجف‌آباد به کنسرسیوم مراکز تحقیقاتی و دفتر انتقال فناوری اختصاص یافته تا به عنوان تسهیلگر ارتباط واحد‌های فناوری با قشر نخبه‌ای هیات دانشگاه و همچنین دانشجویان نخبه فعالیت کند.

علاوه براین، در این پردیس یک سری پروژه توسط شرکت‌های حامی تعریف می‌شود و از طریق کنسرسیوم مراکز تحقیقاتی در اختیار بدنه هیات علمی قرار می‌گیرد. در نتیجه مساله از سمت صنعت مطرح می‌شود، پروپوزال‌هایی از سمت دانشگاه ارائه می‌شود و بعد طبق سازوکار‌های موجود، قرارداد‌های همکاری امضا می‌شود.

با توجه به اینکه پردیس نماینده‌ای را از طرف دفتر توسعه صنعت و دانشگاه در داخل خود دارد، یک ارتباط بی‌واسطه شکل می‌گیرد. به غیر از این، شرکت‌های بزرگ پردیس مانند شرکت پشتیبانی فناوری و نوآوری فولاد مبارکه از پایان‌نامه‌های دانشجویی در راستای کلان‌روند‌های خود حمایت می‌کند. به گفته روحانی، این شرکت هم‌اکنون از ۴۰ پایان‌نامه حمایت کرده است که نتیجه آنها روی آینده شرکت اثرگذار است.

تکمیل کننده این زنجیره، شرکت‌های تحقیق و توسعه داخل پردیس هستند که نقدینگی لازم را دارند و به دنبال ایجاد ارتباط هستند. در واقع، صنعت وارد فضای دانشگاه شده و از دانش و امکانات آن برای توسعه خود استفاده می‌کند.

به غیر از اینها، پردیس پارک علم و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی نجف آباد رویدادی را به صورت سالانه با عنوان «صدرا» به معنی صنعت، دانشگاه و راه اشتغال برگزار می‌کند که هدف آن، ارائه نیروی انسانی به دانشگاه توسط شرکت‌هاست و از سوی دیگر خود دانشگاه هم برنامه‌هایی دارد تا دانشجو‌های خود را در مورد اصول مذاکره و رزومه‌نویسی آموزش دهد تا بتوانند خود را برای شرکت‌ها پرزنت کنند و جذب شرکت‌ها شوند.

چهارمین دوره این رویداد امسال به صورت تخصصی برگزار شد و حدود ۱۰۰ شرکت و هزار فرصت شغلی در طی ۲ روز به عرضه نمایش گذاشته شد و بعد از آن هم سامانه‌ای با عنوان fanyarco.ir در حضور دکتر طهرانچی رئیس دانشگاه، کار خود را شروع کرد که هم شرکت‌ها می‌توانند درون آن نیاز‌های فناورانه خود را ذکر کنند و هم نیرو‌های انسانی مهارت‌های خود را ثبت کند تا به‌هم‌رسانی بسیار خوبی ایجاد شود. این سامانه باعث حضور بیشتر صنایع بزرگ در دانشگاه شده و هم ارتباط با دانشجو و هم اعضای هیات علمی و واحد‌های فناور شکل گرفته است.

دفاتر ارتباط با صنعت در دانشگاه‌ها چند سالی است عملکرد بهتری پیدا کرده‌اند و از حالت کارآموزی دانشگاه‌ها خارج شده‌اند و به حل مسائل صنایع رو آورده‌اند، به غیر از این دفاتر، دفاتری در پارک علم و فناوری با نام دفتر انتقال فناوری هستند که شعبه‌ای از دفتر ارتباط با صنعت است. با توجه به ارتباط نزدیک کنسرسیوم مراکز تحقیقاتی با این دفتر، خیلی اوقات نیاز‌های صنایعی را که به دفتر ارتباط با صنعت ارجاع می‌شوند، در اختیار شرکت‌ها قرار داده می شود تا شکاف دانشگاه و صنعت را برطرف کنند.

در دانشگاه آزاد اسلامی نجف آباد یک کمیته عالی صنعت وجود دارد که هر دو هفته یک بار با حضور روسای مراکز تحقیقاتی و مدیران اجرایی زیست‌بوم کارآفرینی تشکیل می‌شود تا در مورد مسائل مربوط به خود به بحث بنشینند. به غیر از این، کمیته عالی پارک علم و فناوری وجود دارد که در آن مسائل مربوط به پارک با حضور روسای دانشگاه‌ها مطرح می‌شود. این کمیته‌ها کمک می‌کنند که کل سیستم در جهت کمک به کارآفرینی و رفع موانع شرکت‌های استارت‌آپی گام بردارد.

هر ایده فناورانه‌ای که از هر جایی وارد پردیس شود، می‌تواند از تمام امکانات زیست‌بوم فناوری دانشگاه در راستای توسعه‌اش استفاده کند. به همین دلیل پردیس محدود به جامعه دانشگاهی پیرامون‌ خود نیست. علاوه براین، پردیس برای اینکه ساختار جامع خود را حفظ کند، ظرفیت و امکانات خود را به شرکت‌های نوپا و بزرگ محدود نکرده و پنج شرکت متوسط و کوچک را هم در جا جا داده است که بخش تحقیق و توسعه یا R&D دارند و از زیست‌بوم کارآفرینی دانشگاه برای توسعه محصولات‌شان استفاده می‌کنند.

شرکت‌های بزرگ پردیس نقش سرمایه‌گذاری دارند و از ایده‌هایی که متناسب کلان‌روند‌های شرکت‌های نوپاست، حمایت مالی می‌کنند. ۱۸ شرکتی که در پردیس پارک علم و فناوری واحد نجف‌آباد فعالیت می‌کنند در حوزه‌های مختلفی رده‌بندی می‌شوند که از میان آنها می‌توان به فناوری اطلاعات، عمران، کشاورزی، تولید قطعات برای شرکت‌های نفتی و پالایشگاهی و تجهیزات پزشکی اشاره کرد.

شرکت‌هایی که وارد پردیس پارک علم و فناوری می‌شوند، باید حتما محصول یا خدمتی داشته باشند و سطح بلوغ فناوری آنها حداقل هفت باشد. ویژگی‌های نوآورانه بودن، مزیت‌های رقابتی و داشتن یک طرح کسب‌وکار و مطالعات روی بازار هدف هم شرط ورود به پردیس است.

فضای پردیس برای شرکت‌ها رایگان نیست، ولی دانشگاه هم به دنبال درآمدزایی از اجاره نیست. از آنجا که فعالیت و رشد شرکت‌ها مهم‌ترین مسئله ماست، شرکت‌ها هم هنگام ورود و هنگام خروج ارزیابی می‌شوند و بسته به امتیازی که می‌گیرند، مبلغ اجاره را پرداخت می‌کنند. هر چقدر امتیاز بالاتری بگیرند، مبلغ اجاره کمتری را پرداخت می‌کنند. با این حال، از مرحله‌ای به بعد سیاست‌های پردیس کمی سختگیرانه‌تر می‌شود تا شرکت‌هایی باقی بمانند که واقعا هدف‌شان رشد کردن و استفاده از امکانات دانشگاه است.

خدمات دیگری که در پردیس  پارک علم و فناوری نجف آباد ارائه می‌شود، در قالب مشاوره است و با توجه به اینکه دانشگاه نجف‌آباد مجموعه کاملی است، اعضای هیئت علمی آن خودشان فناورند و امور مشاوره‌ای ارائه می‌دهند. همچنین بخش‌نامه‌هایی در این زمینه وجود دارد که شرکت‌ها را در مسیر رشد هدایت می‌کند.

از سوی دیگر قرار است یک شرکت مشاوره تامین مالی هم در محوطه همکف ساختمان پردیس مستقر شود تا به شرکت‌ها مشاوره مالی ارائه کند. با توجه به مستقل بودن دانشگاه واحد نجف‌آباد، این واحد امکان حمایت مالی شرکت‌ها را تا سقف پنج میلیارد تومان دارد.

نکته مهم در مورد پردیس پارک علم و فناوری نجف‌آباد و کل اکوسیستم کارآفرینی کشور بحث صادرات است، نیروی انسانی در ایران بسیار ارزان و هزینه‌های انرژی کم است، در نتیجه قطعاتی که در کشور ساخته می‌شوند، از نظر قیمت و دانش فنی به شدت قابلیت رقابت با قطعات خارجی را دارد. به همین دلیل، موضوعی که به ثبات و پویایی و ارزآوری کشور کمک می‌کند، بحث صادرات است که به تبع یکی از اهداف مهم ما به شمار می‌آید.

نکته مهم دیگر، تخصیص دادن اراضی دانشگاه به شرکت‌ها طبق الگوی خاص است که به شرکت‌ها اجازه ساخت‌وساز سوله یا فضای کارگاهی را در محیط کنار دانشگاه می‌دهد. این اراضی بعد از ۴۰ تا ۹۰ سال دوباره به دانشگاه برگردانده می‌شود. این امر به شرکت‌ها کمک می‌کند که کسب‌وکار خود را توسعه دهند و از حالت استارت‌آپی خارج شوند. در حال حاضر فضای پردیس ظرفیت ۶۰ شرکت را دارد، ولی در آینده‌ای نزدیک این ظرفیت به شدت افزایش خواهد یافت.

اکنون ظرفیت افزایش شرکت‌ها در این پردیس با توجه به وجود ۲۷ هزار دانشجوی جامعه نخبگانی که حدود پنج درصد آنها قابلیت کارآفرینی را دارند، وجود دارد و این پردیس می‌تواند نقش مهمی را در توسعه زیست‌بوم اقتصادی کشور و منطقه ایفا کند.

این پردیس رویداد‌هایی را با محور ترویج کارآفرینی برگزار می‌کند که یکی از آنها «رویداد موکا» به معنی «من و کارآفرینان ایران» به مناسبت هفته جهانی کارآفرینی است. رویداد امسال در آبان گذشته برگزار شد. در این رویداد، یک نفر عضو هیات علمی از رشته‌های مختلف در دانشگاه‌های مختلف به عنوان کارشناس مجری و یک نفر صنعتگر و کارآفرین گردهم می‌آیند و به سوالات یکدیگر پاسخ می‌دهند. دانشجو‌ها در این رویداد مبتنی بر انتقال تجربه از نزدیک با مسائل مربوط به دانشگاه و صنعت و همچنین جو کارآفرینی آشنا می‌شوند.