فرهیختگان: دانشگاه آزاد را با عناوین و برندهای مختلفی می‌شناسند. شاید «فرهیختگان» یکی از معروف‌ترین و قدیمی‌ترین این برندها باشد که مجموعه‌های متعددی از همین روزنامه تا بیمارستان، هتل و دیگر اماکن خاص دانشگاه آزاد با آن شناخته می‌شوند. اما این تنها برند دانشگاه آزاد نیست و می‌توان «عصر امید» را به عنوان برند همایش‌های خاص فناورانه دانشگاه آزاد معرفی کرد.
عنوانی که نخستین بار سال 1401 برای نمایشگاه معرفی دستاوردهای دانشگاه در چهل‌سالگی فعالیت مورد استفاده قرار گرفت. پس از آن هم اجتماعات هدفمند و موضوع‌محور فناوران دانشگاه آزاد که با توجه به حوزه فعالیت در نقاط مختلف کشور تشکیل می‌شود با همین عنوان معرفی می‌شود.
«عصر امید» حالا پس از تهران، سیرجان، بوشهر، ارومیه و اصفهان به شهر نجف رفته و با میزبانی دانشگاه اسلامی نجف نخستین تجربه بین‌المللی خود را پشت سر می‌گذارد. در این دوره از رویداد عصر امید فناوران فعال دانشگاه در حوزه هوش مصنوعی دستاوردهای خود را به عراق بردند تا ضمن ارائه آن با اهالی علم و فناوری این کشور، زمینه تقویت ارتباطات علمی و تجاری را در فضایی متفاوت ایجاد کنند. «فرهیختگان» همزمان با برگزاری این رویداد سه‌روزه 10 مجموعه حاضر در نمایشگاه این رویداد را از بین 45 شرکت انتخاب کرده و با مدیران آنها به گفت‌وگو پرداخته که در ادامه از نظر می‌گذرانید.
ارائه دستیار هوشمند سازمانی توسط یک شرکت کرمانی
محمد احمدی‌نیا، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد واحد کرمان و مدیر عامل شرکت فناور هشیوار کاربیست مستقر در مرکز رشد دانشگاه آزاد واحد شهید حاج قاسم سلیمانی کرمان در گفت‌وگو با «فرهیختگان» گفت: «این شرکت درسال 1403 تأسیس شده و تحت پوشش پارک علم و فناوری استان کرمان بوده و در حوزه‌های هوش مصنوعی، واقعیت مجازی و واقعیت افزوده فعالیت می‌کند. اعضای تیم را سه عضو هیئت علمی با مدرک دکتری کامپیوتر و چندین دانشجو و فارغ‌التحصیل مستعد در زمینه‌های مرتبط تشکیل می‌دهند. این شرکت مستقلاً و نیز به صورت همکاری با شرکت هوشمند آرمان هماره که در پارک علم و فناوری استان سمنان مستقر است پروژه‌ها و محصولاتی در زمینه AI، AR و VR را اجرا نموده و یا در دست اجرا دارد.»
او با اشاره به تولید نوشت‌افزار هوشمند درباره هدف آن عنوان کرد: «نقطه تلاقی دنیای سنتی و هوشمند نوشتن تنها یک دفتر یادداشت نیست؛ بلکه پاسخی به نیاز نسل امروز برای ترکیب اصالت نوشتن دستی با امکانات دنیای دیجیتال است. این محصول، نوشتن را از حالت ایستا خارج کرده و به تجربه‌ای پویا، کاربردی و قابل مدیریت در بستر هوشمند تبدیل می‌سازد.»
احمدی‌نیا اسکن خودکار صفحات و ثبت دیجیتال یادداشت‌ها، دسته‌بندی هوشمند و موضوع‌محور، جست‌وجوی سریع میان نوشته‌ها و نوت‌ها، پشتیبان‌گیری و ذخیره‌سازی امن، اتصال مستقیم به اپلیکیشن اختصاصی، استفاده نامحدود و بدون تاریخ انقضا و امکان استفاده به‌عنوان سررسید، دفتر پلنر و ابزار مدیریت زمان با هزینه‌ای مقرون‌به‌صرفه برای کاربران شخصی و سازمانی را از ویژگی این نوشت‌افزار برشمرد.
او با اشاره به اینکه دستیار هوشمند سازمانی از دیگر محصولات شرکت بوده که در حال توسعه می‌باشد تصریح کرد دستیار هوشمند مبتنی بر مدل‌های زبانی بزرگ(LLM) می‌باشد که قابلیت مشاوره و پاسخگویی به مشتریان و کاربران مختلف یک شرکت، سازمان یا اداره را داراست. این محصول دارای رابط‌های کاربری متعدد مثل رابط کاربری متنی، صوتی و تلفنی بوده که به جذابیت و کاربردی بودن محصول می‌افزاید. این محصول هم با افزایش دقت پاسخ‌ها و کاهش زمان پاسخگویی منجر به افزایش رضایت‌مندی مشتریان می‌شود و هم با کاهش تعداد نیرو‌های مورد نیاز شرکت جهت پاسخگویی، در هزینه‌های شرکت صرفه‌جویی به عمل می‌آورد.
احمدی‌نیا با بیان این جمله که دو محصول بیان شده نمونه داخلی ندارند، ادامه داد: «نمونه‌های خارجی محدودی شبیه این محصولات وجود دارند که امکانات متفاوت و بعضاً کمتری نسبت به این محصولات دارند و بومی شده کشورمان نیستند. این محصولات قابلیت صادرات نیز دارند و کشور عراق را بازار مناسبی برای محصولات خودمان می‌دانیم.» او در ادامه با بیان اینکه فرصت نمایشگاه عصر امید نجف اشرف می‌تواند زمینه‌ساز ارتباط با دوستان عراقی و بازاریابی در کشور عراق باشد تصریح کرد: «به صورت کلی برگزاری نمایشگاه‌های بین‌المللی از این دست، قطعاً جهت ارتقای جایگاه دانشگاه آزاد و شرکت‌های زیرمجموعه در عرصه بین‌المللی مفید بوده و می‌تواند منجر به ایجاد ارتباطات پایدار، افزایش صادرات فنی مهندسی و افزایش تولید داخلی گردد.»
شینا؛ نخستین دستیارصوتی فارسی‌زبانان دنیا
محمد ابراهیم‌زاده مدیرعامل و مؤسس شرکت شینا سورن افراز مستقر در دانشگاه آزاد واحد کرج با بیان این مطلب که شرکت ما 15 نفر عضو دارد و از سال 1393 فعالیت‌های خودش را به صورت تخصصی در حوزه‌های هولوگرافیک و هوش مصنوعی آغاز کرده است، گفت: «شرکت ما 13 مدل محصول دارد که ترکیبی از هولوگرام و هوش مصنوعی است. یکی از محصولات برجسته و پرطرفدار ما، سیستم هوش مصنوعی شینا است که به عنوان اولین اسیستنت صوتی فارسی زبان دنیا شناخته می‌شود.»
ابراهیم‌زاده درباره دستیارهوش مصنوعی شینا توضیح داد: «این محصول یک‌سری اپراتور‌های هولوگرافیک دارد که وقتی اشخاص مقابل آن قرار می‌گیرند، فرد را شناسایی کرده و می‌تواند به همه سؤالات فرد پاسخ دهد. این محصول نمونه مشابه خارجی و ایرانی نداشته و تاکنون بیش از 140 هزار نسخه فروش داشته است.» او درباره هدف از حضور در عصر امید عراق افزود: «درواقع هدف ما از شرکت در این رویداد این بوده که محصولاتمان را به کشور‌های دیگر نشان دهیم تا بتوانیم در بازار‌های خارجی فروش داشته باشیم.» مدیرعامل و مؤسس شرکت شینا در ادامه بیان داشت: «من معتقدم چنین رویداد‌هایی که با همکاری دانشگاه آزاد برگزار می‌شود، می‌تواند تأثیر به‌سزایی در روند رشد فعالیت‌های نوآورانه دانشگاه آزاد داشته باشد.»
توسعه 12 سرویس هوشمند گامی بلند در مسیر آموزش مجازی
پوریا گیوری، رئیس اداره برنامه‌ریزی و توسعه راهبردی معاونت فنی واحد الکترونیکی دانشگاه آزاد در گفت‌وگو با «فرهیختگان» گفت: «واحد الکترونیکی دانشگاه آزاد در سال ۱۳۸۴ تاسیس شد و شعار «آموزش عالی برای همه» دانشگاه آزاد را تحقق بخشید. این واحد توانسته برای بیش از 25 هزار دانشجو در چهار دانشکده شامل فنی و مهندسی، مدیریت، علوم انسانی و علوم پایه خدمات آموزشی فراهم کند. واحد الکترونیکی کار خود را با رشته تحصیلی IT شروع کرد و در حال حاضر ۲۱۵ رشته تحصیلی در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد دارد.»
گیوری درباره افتخارات واحد الکترونیکی دانشگاه آزاد بیان داشت: «جلوگیری از تعطیل شدن آموزش در زمان شیوع ویروس کرونا و پیاده‌سازی ابرپروژه مجازی‌سازی تمامی فعالیت‌های تحصیلی اعم از کلاس‌های تعاملی و آنلاین، امتحانات، ارائه پایان‌نامه و دفاع، با حضور بیش از یک میلیون و هزار دانشجو، از افتخارات واحد الکترونیکی دانشگاه آزاد به شمار می‌رود. ضمن اینکه با توجه به شرایط و ایجاد زیرساخت‌ها و ۱۷ سال تجربه در حوزه آموزش مجازی و تجربیات دوران کرونا حرکتی به سمت هوشمندسازی دانشگاه شکل گرفته که در حال پیاده‌سازی آن هستیم.»
رئیس اداره برنامه‌ریزی و توسعه راهبردی معاونت فنی واحد الکترونیکی دانشگاه آزاد در ادامه اظهار داشت: «واحد الکترونیکی به‌عنوان یک واحد پیشرو در زمینه مدیریت و توسعه نرم‌افزار و پشتیبانی فنی آن همیشه سعی کرده علاوه بر تولید نرم‌افزارهای بومی، در جهت توسعه اتفاقات روز دنیا نیز حرکت نماید و از این ویژگی‌ها در جهت توسعه محصولات دانشگاه آزاد استفاده کنیم. لازم به ذکر است که امروز ابزارهای هوش مصنوعی درحال تبدیل شدن به ابزاری جهت کمک به‌تمامی سوالات عمومی و تخصصی ما شده و ما هم در زمینه توسعه محصولاتمان آنها را در نظر می‌گیریم.»
گیوری درباره محصولات نرم‌افزاری رایج واحد الکترونیکی که هم اکنون در دسترس و درحال به‌روزرسانی‌های مختلفند، عنوان کرد: «ازجمله محصولات نرم‌افزاری ما می‌توان به وادانا (بستر برگزاری کلاس‌های آنلاین)، واداروم (بستر برگزاری جلسات آنلاین و پشتیبانی فنی)، تیکتینگ (پاسخگویی)، آزاد (وادادرس که بستری برای برگزاری دوره‌های تخصصی است) اشاره کرد، ضمن اینکه درتلاشیم در همه سامانه‌های آموزش‌محور، موارد هوش مصنوعی را براساس این نقش‌ها توسعه بدهیم.»
او درباره نقش هوش مصنوعی در سامانه‌های واحد الکترونیکی دانشگاه آزاد افزود: «درواقع هوش مصنوعی را استفاده از الگوریتم‌های یادگیری عمیق و یادگیری ماشین برای شخصی‌سازی محتوا و فرایندها، بهره‌گیری از پردازش زبان طبیعی (NLP) برای تحلیل متن و تعاملات کاربران، استفاده از الگوریتم‌های پیش‌بینی برای ارزیابی عملکرد و ارائه پیشنهادهای آموزشی و تشخیص الگوها و ارائه گزارش‌های هوشمند در مورد روند آموزشی به کار بردیم.»
گیوری با بیان این مطلب که دانشجویان و اساتید دانشگاه آزاد اولین افرادی‌اند که از محصولات واحد الکترونیکی دانشگاه آزاد بهره می‌برند، بیان داشت: «فارغ از نرم‌افزارهایی که ذکر شدند و هم اکنون در دسترس و درحال‌توسعه‌اند؛ در بخش پشتیبانی، یک چت‌بات هوشمند طراحی کردیم که در گام اول، پیش از اتصال به تیم پشتیبانی، با دانشجو در ارتباط خواهد بود. این چت‌بات می‌تواند به سؤالات دانشجویان پاسخ داده و بدون اینکه دانشجو متوجه شود، جایگزین تیم پشتیبانی انسانی می‌شود. در صورت عدم موفقیت چت‌بات در پاسخگویی، دانشجو به تیم پشتیبانی متصل خواهد شد.»
رئیس اداره برنامه‌ریزی و توسعه راهبردی معاونت فنی واحد الکترونیکی دانشگاه آزاد با بیان این مطلب که بهبودهای کیفی سامانه وادانا یکی دیگر از مسائل مهم است، عنوان کرد: «از نظر عملکرد غیرعملکردی (Non-functional) ما در این سامانه کارایی را افزایش دادیم و پرفورمنس آن را بهبود بخشیدیم. سامانه وادانا در گذشته رکورد کشور و منطقه خاورمیانه را با ۵۶ هزار RPS (درخواست در ثانیه) ثبت کرده بود، اما امسال توانستیم ۹۸ هزار RPS را پاسخ دهیم که یعنی در هر ثانیه ۹۸ هزار درخواست به سرورهای ما ارسال و پاسخ داده شده که در مقایسه با آموزش‌ها و پژوهش‌ها که چنین ارقامی را نداشتند، رکورد قابل‌توجهی محسوب می‌شوند.»
او با بیان این مطلب که در بخش هوش مصنوعی ۱۲ سرویس مختلف را شناسایی کردیم که در تمامی زمینه‌ها قابل‌استفاده هستند، ادامه داد: «این سرویس‌ها شامل مواردی مانند جست‌وجوی تصاویر، شناسایی هویت از طریق تصویر، شناسایی تقلب و مدیریت محتوا (فیلتر ناسزا و...) است و هدف ما این است که این سرویس‌ها به‌طور یکپارچه و در هر مکان قابل‌استفاده باشند. در ارتباط با هوش مصنوعی نیز برخی از موضوعات مرتبط با دانشگاه‌ها و دانشجویان، مانند تشخیص تقلب در آزمون‌های آنلاین و تحلیل بیولوژیکی (تحلیل رفتارهای گذشته دانشجویان)، در حال پیاده‌سازی هستند. ضمن اینکه هدف ما این است که از این تکنولوژی‌ها برای شخصی‌سازی آموزش‌ها و افزایش کارایی استفاده شود.»
گیوری، رئیس اداره برنامه‌ریزی و توسعه راهبردی معاونت فنی واحد الکترونیکی دانشگاه آزاد درباره هدف از حضور در رویداد عصر امید توضیح داد: «درواقع نمایشگاه‌های نوآورانه و پویایی مانند عصر امید ضمن معرفی بیشتر محصولات توسعه‌یافته بومی به بازدیدکنندگان باعث تعامل بیشتر ما با جهان بیرون می‌گردد و فضایی جدید برای ما ایجاد می‌کند. امیدواریم باتکیه‌بر توانایی فنی جوانان این مرزوبوم بتوانیم پلی میان دانشگاه آزاد و دانشگاه‌های جهان اسلام ایجاد کنیم. هدفی که عصر امید نویددهنده دست‌یابی به این امر است.»
تضمین امنیت در جاده‌ها با استفاده از سیستم تشخیص خواب‌آلودگی
مجید خسروی‌طناک، مدیرعامل شرکت دیانا گستر اترک مستقر در مرکز رشد دانشگاه آزاد واحد بجنورد با بیان این مطلب که شرکت در مردادماه سال ۱۴۰۲ فعالیت‌های خودش را آغاز کرده است، گفت: «شرکت با تیمی پنج نفره از متخصصان جوان دانشگاهی تأسیس شده که در حوزه‌های سخت‌افزار‌های برق و الکترونیک فعالیت می‌کند و از زمان آغاز فعالیت تاکنون توانسته است محصولات خود را در سطح کشور عرضه کند. در ساخت هر دو محصول اصلی شرکت از تکنولوژی هوش مصنوعی استفاده شده و مطمئناً در ادامه مسیر نیز باتوجه به پیشرفت این حوزه، بهره بیشتری از این بخش خواهیم برد.»
او با بیان این جمله که سیستم تشخیص خواب‌آلودگی راننده مبتنی بر هوش مصنوعی یکی از محصولات ماست که در نمایشگاه Ai Expo 2025 Najaf در معرض دید مخاطبان قرارگرفته عنوان کرد: «خواب‌آلودگی و خستگی راننده یکی از دلایل اصلی تصادفات جاده‌ای بوده که با توجه به آمار منتشرشده از مراجع رسمی، ۵۰ تا ۶۰ درصد از تصادفات جاده‌ای کشور مربوط به این دو موضوع است. استفاده از این دستگاه، مناسب رانندگانی بوده که در مسیر‌های طولانی‌مدت جاده‌ای در حال رانندگی هستند؛ چراکه استفاده از این سیستم اطمینان از تمرکز و هوشیاری رانندگان در جاده را به همراه دارد. این دستگاه با استفاده از الگوریتم‌های پیشرفته هوش مصنوعی به‌طور مداوم رفتار و الگو‌های رانندگی راننده را کنترل می‌کند تا انحرافاتی که ممکن است نشان‌دهنده خواب‌آلودگی باشد را تشخیص دهد.»
خسروی درباره ویژگی‌های این محصول اظهار داشت: «یکی از ویژگی‌ها قابلیت پرتال بودن آن، راه‌اندازی آسان و سریع، عدم اختلال در رانندگی، کارکرد با برق خودرو و ۱۲ ولت و کاهش استرس در رانندگی است.» خسروی‌طناک درباره رویداد بین‌المللی عصر امید ایران و عراق توضیح داد: «با توجه به اینکه برای نخستین بار به صورت بین‌المللی و در کشور عراق برگزار می‌شود، می‌تواند تعاملات بین‌المللی شرکت‌های فناور همچون ما را افزایش دهد و در ایجاد ظرفیت‌های بین‌المللی نقش مهمی داشته باشد. در پایان نیز لازم است از دانشگاه آزاد اسلامی که متولی برگزاری چنین رویداد مهمی است تقدیر و تشکر کنم و امیدوارم در سالیان آتی نیز ادامه داشته باشد. همچنین از رئیس دانشگاه آزاد واحد بجنورد، معاون محترم پژوهش و فناوری واحد و رئیس مرکز رشد واحد که در اعزام شرکت ما به این رویداد تمام تلاش و همکاری را داشتند، تشکر کنم.»
دیجیتال توین سیستم، راهی برای تحول صنایع نفت و گاز منطقه است
حامد آگاهی، رئیس سرای نوآوری فناوری‌های برق، ارتباطات و اطلاعات واحد شیراز با بیان اینکه شرکت همتای هوشمند آینده از سال 1398 فعالیت‌های خودش را آغاز کرده است، گفت: «شرکت در حوزه دوقلوی دیجیتال مشغول به فعالیت بوده است. هدف این مجموعه یک مشابه‌سازی از کارخانه‌ها، پتروشیمی‌ها، پالایشگاه‌ها و نیروگاه‌ها به صورت دیجیتال بوده که براساس داده‌هایی که از سنسور‌ها دریافت، جمع‌آوری و تحلیل می‌شوند و در مرحله بعد براساس آن داده‌ها، فرایند‌های تصمیم‌گیری مبتنی بر الگوریتم‌های مختلف هوش مصنوعی مانند یادگیری ماشین و یادگیری صورت می‌گیرد. ضمن اینکه دو استاد دانشیار و استادیار با رشته‌های مهندسی برق و پنج دانشجو در این شرکت فعالیت می‌کنند.»
او با معرفی محصول «دیجیتال توین سیستم» که به عنوان یکی از محصولات این شرکت در رویداد عصر امید عرضه شده است، تصریح کرد: «هدف این محصول مشابه‌سازی و جمع‌آوری اطلاعات و یک سایت صنعتی بوده که چهار بخش دارد. در پایین‌ترین بخش این سایت سخت‌افزار قرار دارد که اطلاعات سخت‌افزاری را تحلیل می‌کند. در بخش دوم اطلاعات مربوط به نیروی کار در فیلد یا در میدان کار بوده که اطلاعات و داکیومنت‌های انجام کار در اختیار نیروی مرتبط با کار قرار گرفته و نیروی کار می‌تواند به مجموعه گزارش دهد. بخش سوم نیز متاورس صنعتی بوده که کارش مشابه‌سازی عینی از فرایند صنعتی، تحلیل اطلاعات، تشخیص خطا‌ها و پیشنهاد صدور دستورات مناسب کاربر در اتاق کنترل است و در بالاترین سطح هم ساز و کار مدیریتی همه مجموعه در دیجیتال توین قرار دارند. ضمناً این محصول نمونه مشابه خارجی دارد اما تلاش شده است تکنولوژی مبتنی بر هوش مصنوعی و دیجیتال توین برای یک کاربری متناسب با صنایع ما استفاده شود.»
آگاهی درباره هدف از حضور در رویداد عصر امید بین‌المللی هوش مصنوعی نجف افزود: «هدف‌مان ایجاد ارتباط بین صنایع حاضر در کشور عراق و بهره‌مندی از ارتباطات و انعقاد قرارداد برای این مجموعه‌ها بوده که تکنولوژی دیجیتال توین در صنایع مختلف این کشور خصوصاً نفت و گاز کاربرد دارد. به عبارتی این رویداد می‌تواند نقطه‌عطفی در فعالیت‌های بین‌المللی دانشگاه آزاد در حوزه صادرات فناوری و توسعه دیپلماسی علمی دانشگاه و کشور در تعامل با کشور‌های همسایه و مشترک‌المنافع کشور داشته باشند.»